Enerji Etüdü Nedir?
Aslında enerji etüdü, binalarda ve sanayide enerjinin verimli kullanılmasına yönelik yapılan bir check-up çalışmasıdır.
Yani, verimliliğin artırılmasına yönelik bilgi toplama, ölçüm, değerlendirme ve raporlama aşamalarından oluşan çalışmaların adıdır.
Enerji Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş, bina ve/veya sanayi yetkisine sahip EVD firmaları tarafından yapılması gereken ölçüm, analiz, değerlendirme ve raporlamaları içerir.
Öncelikle etüt yapılırken tesiste yer alan ve enerji tüketen tüm sistemler incelenir. Çeşitli cihazlarla ölçümler alınır. Bu inceleme ve ölçümlerin sonucunda yapılan analizler Enerji Bakanlığının kriterlerine uygun formatta raporlanır.
Enerji etüdünde amaç, tesis genelinde enerji verimliliği sağlanmasıdır. Bu amaç doğrultusunda sanayi tesislerinde üretilen her bir ürün başına harcanan enerji miktarının düşürülmesi hedeflenir. Binalarda ise mevsim şartları göz önünde bulundurularak enerji verimliliğinin sağlanması hedeflenir.
Enerji Etüdü Çeşitleri Nelerdir?
Özetle enerji Etüdü çeşitlerini 3 ana başlıkta toplayabiliriz.
Ön Enerji Etüdü
Tesis genelinde gözlem ve yerinde incelemeler yoluyla yapılan analizlerin enerji verimliliğine yönelik değerlendirilerek raporlanması ile yapılır. Ön etüt yapılırken tesisin enerji ihtiyacı belirlenir. Belgeler, gözlemler ve tesis yetkilileri ile yapılacak görüşmeler sonucunda elde edilen veriler analiz edilerek uygulanabilecek önlemler yaklaşık maliyet ve geri kazanım süreleri hesaplanarak raporlanır. Ön etüt sırasında işletmenin bütün birimleri dolaşılarak enerjinin boşa harcandığı kaynaklar, kötü yalıtım, buhar, su, yakıt sızıntıları, çalışmayan ve verimsiz çalışan bütün ekipmanlar belirlenir. Böylelikle tesisin detaylı Enerji Etüdü ihtiyacı olup olmadığına da karar verilir.
Detaylı Enerji Etüdü
Detaylı Enerji Etüdünde tesisin enerji haritası çıkarılır. Enerji haritası çıkarılırken enerji tüketen bütün alanlar ve birimler çeşitli ölçü aletleri yardımıyla incelenir. Ön enerji etüdüne oranla daha kapsamlıdır ve uzmanlık gerektirir.
Yatırım Odaklı Enerji Etüdü
Tesis ile, Enerji Performans Sözleşmesi (EPS) yapılması durumunda, EPS gereğince tesiste yapılacak yatırımlara yönelik yapılan detaylı bir çalışmadır. Yatırım odaklı Enerji Etüdü modelinde, enerji verimliliğine yönelik uygulama projelerinde sağlanacak faydalar EVD firması tarafından garanti edilir. Yapılan harcamaların ödemesi, enerji verimliliği uygulamaları sonucu elde edilen tasarrufla ödenir.
Aslında etüt yapılırken amaç enerji tasarrufundan ziyade enerji verimliliğidir. Örneğin tesisin iklimlendirme maliyetlerini düşürmek için tesisteki ısıtma/soğutma birimlerinin azaltılarak enerji tasarrufu yapılması yerine, aynı konfor şartlarını sağlayan, bununla birlikte daha az enerji tüketen, enerji verimliliğine yönelik öneri, ekipman ve projeler raporlanır. Enerji tasarrufu ile enerji verimliliği arasındaki fark, Enerji Etüdü analiz ve raporlamasında rehber niteliği taşımaktadır.
Enerji Etüdü Nasıl Yapılır?
Öncelikle, iyi bir etüt çalışması, bir dizi ölçüm, analiz ve raporlamadan oluşur. Yani Enerji Etüdü, sertifikalı, Sanayi ve Bina etüt uzmanları tarafından, tesis genelinde alınan ve doğru analiz edilen ölçümlerin, titizlikle değerlendirilmesi ve hesaplamaların raporlanması ile yapılır.
Enerji etüdü saha çalışması
- (yerinde inceleme ve ölçümler)
- raporlama (hesaplamalar, analizler, değerlendirmeler, önlemler ve öneriler) şeklinde gerçekleşir. Raporlama esnasında tesisin 3 yıllık tüketim analizleri yapılarak, üretim ve tüketim verileri arasındaki ilişki incelenir. Tesisin enerji tüketim haritası çıkarılır. Enerji tüketen tüm birimler enerji verimliliği açısından detaylı analiz edilir. Sonuç olarak enerji verimliliği projeleri ve verimlilik artırıcı projeler önerilir.
Analiz ve hesaplamalarda tesisin, ısıtma, soğutma, mimari, mekanik, üretim ve otomasyon birimlerinin enerji tüketimi yönünden detaylıca incelenir. Bu ölçümler, tesisin büyüklüğüyle doğru orantılı olarak sahada 1 ila 3 hafta arasında sürebilir. Raporlama aşaması ise bir ay civarında sürer. Ölçümler değerlendirilip, Enerji Etüt Proje sertifikalı uzmanlar tarafından analizler yapıldıktan sonra raporlama aşamasına geçilir. Raporlama yapılırken öncelikle, teknik olarak uygulanabilirliği kolay ve maliyeti düşük önlem ve projelere yer verilir.
Enerji Etüdü Saha Çalışmaları
sahada yapılan etüt çalışmalarında;
- (Girdi Analizi) Kullanılan enerji miktarı ve türleri,
- (Kayıp Kaçak Analizi) Binada ve kullanılan ekipmanlardaki enerji kaçakları,
- (Atık Analizi) Enerji kullanımı esnasında gerçekleşen atık enerji miktarı ve türleri
- (Verimsizlik Analizi) Önlenebilir enerji kayıpları,
- (İsraf Analizi) Gereğinden fazla kullanım nedeniyle gerçekleşen, önlenebilir enerji kayıpları,
- (Emisyon Analizi) İşletmenin doğrudan ya da dolaylı yollarla salgıladığı sera gazı miktarı,
- (Enerji Yönetim Analizi) işletmenin ve çalışanlarının enerji verimliliğine yönelik bilgi ve bilinç düzeyi değerlendirilir.
Saha çalışmalarında mevcut veriler, yerinde yapılan bazı incelmeler, inceleme neticesinde alınabilecek önlemler ve yapılabilecek uygulamalar yaklaşık maliyet ve geri kazanım süreleri ile birlikte raporlanır.
Raporlama aşamasında sahada yapılan çalışmalar ve veriler ışığında enerji kayıplarını önlemeye ve/veya kaybedilen enerjinin geri kazanımını sağlamaya yönelik önerilere yer verilir.
Etüt raporunda yer alan önlem, öneri ve çalışmalar VAP (Verimlilik Artırıcı Projeler) kapsamında değerlendirilebilir. Böylece yönetmeliğe uygun olur ve Verimlilik Artırıcı Projeler için %30 oranında devlet desteği alınabilir.
Enerji Etüdü Neden Yapılır?
Öncelikle yasal yükümlülüktür. Tesislerin yasal yükümlülükleri gereğince enerji verimliliğini sağlamak ve karbon salım miktarını düşürmek için yapılır.
Yasal yükümlülük olmasının yanı sıra, enerji verimliliğinin artırılması, enerjinin izlenerek doğru yönetilmesi amacıyla da yapılır. Ayrıca alternatif ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması, atıkların geri dönüştürülmesi ve nihayetinde işletmelerin enerji maliyetlerinin azaltılması için de yapılır.
Enerji Etüdü Yaptırmak Zorunlu Mudur?
Yasal olarak kamu binaları, ticari binalar için zorunludur.
Kanun ve yönetmeliklere göre:
- Toplam enerji tüketimi yıllık 1000 tep ve üzerinde olan sanayi işletmeleri her 4 yılda bir defa,
- Toplam inşaat alanı en az yirmi bin metrekare veya yıllık toplam enerji tüketimi beş yüz TEP ve üzeri olan ticari binaları ve hizmet binaları her 7 yılda bir defa,
- Toplam inşaat alanı en az on bin metrekare veya yıllık toplam enerji tüketimi iki yüz elli TEP ve üzeri olan kamu kesimi binalarında her yedi yılda bir defa enerji etüdü yapılması gerekmektedir.
Ayrıca, tesiste ISO 5001 Enerji Yönetim Sistemi kurulması durumunda Enerji Etüdü yaptırılması ISO 5001 gereğince zorunluluktur.
Etüt Yaptırmamanın Cezası Var Mıdır?
Kısaca, bu sorunun cevabı evet! Daha önce bahsettiğimiz yönetmelik kriterlerini sağladığı halde
(Toplam enerji tüketimi yıllık 1000 tep ve üzerinde olan sanayi işletmeleri, Toplam inşaat alanı en az yirmi bin metrekare veya yıllık toplam enerji tüketimi beş yüz TEP ve üzeri olan ticari binaları ve hizmet binaları, Toplam inşaat alanı en az on bin metrekare veya yıllık toplam enerji tüketimi iki yüz elli TEP ve üzeri olan kamu binaları)
Yani etüt yaptırmayan işletmelere mali ve cezai yaptırımlar uygulanır. Bu cezalar her yıl yeniden düzenlenen bir tebliğ ile belirlenir. Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığının web sitesinde yayınlanır. Son olarak 2022 yılı için belirlenen ceza miktarı aşağıdaki gibidir.
Kimler Etüt Yapabilir?
Enerji verimliliği kanunu gereğince, tesisinde Enerji Etüt Proje Uzmanı bulunduran işletmeler, etüdü uzmanlarına yaptırabilirler. Fakat Enerji Etüdü yeterlilik, tecrübe ve maliyetli ölçüm cihazları gerektiren bir çalışmadır. Bu imkanları sağlayamayan işletmeler, binalarda ve sanayide yetki belgesine sahip EVD firmalarından destek alabilirler. Yetkili firmalar, deneyimleri sayesinde sistematik çalışacakları için raporlamaları da tesisin devlet desteği kriterlere uygun olacaktır.